Özellikle son yıllardaki uçak ile seyahat eden yolcu sayısındaki artış, yolcu hakları konusundaki farkındalığın giderek artmasına ve tüm sivil havacılık otoritelerinin bu konuda belirli düzenlemeler yapmasına neden olmakta. Peki uçak içerisinde bulunanlardan kimler yolcu olarak sayılıyor? Hak dediğimizde aklımıza ne gelmesi gerekiyor?
Yolcuyu, taşıyıcı (hava yolu işletmesi) ile yapmış olduğu taşıma sözleşmesine dayanarak uçakta bulunan ve mürettebat dışında kalan kişi olarak tanımlayabiliriz. Hak ise, bir şeyi yapmak veya başkalarından belirli bir şekilde davranmasını veya bir şey yapmasını isteme yetkisidir.
Türkiye’de iç hat taşımalarında yolcu hakları ile ilgili düzenlemelerde Türk Sivil Havacılık Kanunu (TSHK) hükümleri ve ilgili mevzuat uygulanır.
Avrupa Birliği İçerisinde Yolcu Hakları İle İlgili Düzenlemeler
Avrupa Birliği’nde hava yoluyla seyahatlerde yolcu haklarına ilişkin ilk düzenleme 1991 yılında yapılmış yıllar ilerledikçe bu düzenlemeler geliştirilmiştir. Yolcunun seçimine bağlı olarak bilet iptali, uçak gecikmesi vb. gibi konularda bazı düzenlemeler şu şekildedir ;
• Yolcuya yedi gün içinde tam bilet parası ödenir veya seyahatin yapılmayan kısmı ile ilgili ödeme yapılır veya yolcunun gideceği yere ulaşması yolcu için artık bir anlam taşımıyorsa bilet parasının tamamı ödenir ve ilk uçtuğu yere geri uçuşu sağlanır.
• Yolcu mümkün olan en kısa sürede başka bir uçakla, son varış noktasına gönderilir.
• Yolcuya uygun olacak şekilde daha sonraki bir tarihte son varış noktasına gönderilir.
Tazminat ödeme yükümlülüğü aşağıdaki durumlarda ortadan kalkar ;
• İptal en az iki hafta önce yolcuya bildirilirse,
• İptal iki hafta ile yedi gün arasında yolcuya bildirilir ve iptal edilen uçuşun yerine önerilen alternatif uçuşun orijinal uçuşa göre kalkış saati iki saat, varış saati dört saat gecikmeden az ise,
• İptal uçuştan önceki yedi gün içinde yolcuya bildirilirse ve iptal edilen uçuşun yerine önerilen alternatif uçuşun saati orijinal uçuşa göre kalkış saati bir saat, varış saati iki saat gecikmeden az ise, uçuş iptali bütün tedbirler alınsa bile önlenemeyecek olağanüstü koşullar nedeniyle olmuşsa lıava yolu İşletmesi tazminat ödemekle yükümlü değildir.
Türkiye’de Genel Anlamda Yolcu Hakları Düzenlemeleri
- Türk Sivil Havacılık Kanunu’na (TSHK) göre yolcunun ölümü veya herhangi bir cismani zarar uğraması halinde, bu zarara sebebiyet veren kaza hava aracında, iniş veya biniş sırasında meydana geldiği takdirde, taşıyıcı sorumludur.
- Hava yolu işletmelerinin internet siteleri ve çağrı merkezlerinden yapılan ücret ilanlarında ilk afişe edildiği bölümde bilet ücreti tüm zorunlu ücretleri de kapsayarak “her şey dahil bilet ücreti” şeklinde açık olarak belirtilmelidir.
- Her şey dahil bilet ücretinin bölümleri (temel ücret, hizmet bedeli, vergi, harç, yakıt, güvenlik, sigorta vb. giderlerin toplamı veya detayları) kullanıcının kolaylıkla erişebileceği şekilde ilgili satış kanalında gösterilmelidir.
- Her şey dahil bilet ücretleri hizmet sınıflarına göre (ekonomi, business vb.) ayrı ayrı ilan edilmelidir.
Uçuş İptali Durumunda Geçerli Olan Yolcu Hakları
1) Hava yolu, yolcuya geri ödeme ve güzergah değişikliği teklifinde bulunur. Buna göre;
a) Bilet bedelinin en geç 7 gün içerisinde iadesi ile yolcunun seyahat başlangıç noktasına götürülmesi,
b) Aynı taşıma şartlarında güzergah değişikliğinin sağlanması,
c) Yolcunun uygun göreceği ileri bir tarihte, güzergah değişikliği yapılması olanaklarını teklif eder.
d) Aynı şehirde birden fazla havalimanı var ve hava yolu başka bir havalimanına iniş teklif ederse, yolcunun inmesi gereken havalimanına gitmesi için gerekli masrafları hava yolu karşılar.
2) Hava yolu iptal sebebiyle güzergah değişikliği sağlaması halinde, gecikmeye bağlı olarak;
a) 2-3 saat arası gecikmelerde sıcak ve soğuk içecek,
b) 3-5 saat arası gecikmelerde sıcak ve soğuk içecek ile yemek,
c) 5 saat üzeri gecikmelerde sıcak ve soğuk içecek ile yemeğe ilave olarak hafif ara yemeği vermek zorundadır.
d) Ayrıca, yolculara süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks veya e-posta hizmetini de teklif etmelidir.
e) Güzergah değişikliği sebebiyle, varış, sonraki gün veya günlere kalacaksa aynı zamanda konaklama ve transfer hizmetini de vermelidir.
Hangi Durumlarda Tazminat Alma Hakkında Sahipsiniz ?
- Yolcular, planlanan hareket zamanından iki hafta ila yedi gün öncesinde iptalden haberdar edilmedikleri, kendilerine planlanan hareket saatinden en fazla iki saat önce kalkışlarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla dört saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif edilmediği sürece, TAZMİNAT HAKKINA SAHİPTİR.
- Yolcular, planlanan hareket saatinden yedi günden kısa zaman öncesinde iptalden haberdar edilmedikleri ve planlanan hareket saatinden en fazla bir saat önce ayrılmalarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla iki saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif edilmediği sürece TAZMİNAT HAKKINA SAHİPTİR.
Hava Yolu Şirketleri Hangi Durumlarda Tazminattan Kurtulur ?
Yolcular iptalden haberdar edildiklerinde, uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi kendilerine olası alternatif ulaşım yolları hakkında da bilgi vermek zorundadır. Uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi, tüm tedbirleri almasına rağmen olağanüstü hallerin iptale neden olduğunu kanıtlayabildiği takdirde, tazminat ödemekten kurtulur. Yolcu iletişim bilgisinin, hava taşıma işletmesince talep edilmesine karşın hava taşıma işletmesine verilmemesi veya yanlış verilmesi durumunda, hava yolu sorumluluktan kurtulur.
Uçuşunuz Tehir Edildiyse Haklarınız Neler ?
Uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi uçuşun, planlanan hareket saatinden itibaren ;
- 1500 kilometreden daha kısa ve iç hatlardaki uçuşlar için iki saat veya daha fazla,
- 1500 ile 3500 kilometre arası uçuşlar için üç saat veya daha fazla,
- 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için dört saat veya daha fazla, tehir edilmesini beklediğinde, yolculara “İkram ve Haberleşme Haklarını” teklif etmek zorundadır.
Tehir en az beş saat olduğunda, yolcu, bilet ücretinin iadesini ve seyahatinin başlangıç noktasına ücretsiz götürülmesini isteme hakkına sahiptir.
Beklenen hareket saati, önceden ilan edilmiş hareket saatinden sonraki gün veya günler içerisinde olduğu takdirde, yolcuların “Barınma ve Ulaşım Hakkı” vardır.
Yolcu, biletin satın alındığı hizmet sınıfından daha alt bir hizmet sınıfına yerleştirilirse;
- 1500 kilometre veya daha kısa uçuşlar için, bilet ücretleri arasındaki farkın iadesine ilave olarak, bilet ücretinin % 30’u yolcuya ödenir.
- 1500 ile kilometre 3500 kilometre arası uçuşlar için, bilet ücretleri arasındaki farkın iadesine ilave olarak, bilet ücretinin % 50’si yolcuya ödenir.
- 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için, bilet ücretleri arasındaki farkın iadesine ilave olarak, bilet ücretinin % 75’i yolcuya ödenir.
Yolcu, biletin satın alındığı hizmet sınıfından daha üst bir hizmet sınıfına yerleştirildiği takdirde, herhangi bir ek ödeme talep edemez.
kaynak: avialiks
