Her uçuşumuzda hava aracındaki tüm sistemleri kullanmasak da havacılık frezyolojisini kesinlikle kullanıyoruz. Havada kullandığımız her kelime büyük öneme sahip. Öyle ki bazı küçük yanlış anlaşılmalar havacılık kazalarına bile sebep olabiliyor. Frezyolojinin doğru kullanımı hem kontrolörler için hem de bizim için daha az stresli uçuşlar sağlıyor. Aksi takdirde aniden kendinizi IFR uçuş şartlarında yapayalnız bulabilirsiniz. Şimdi aşağıdaki emercensi esnasında yapılan kaydı dinleyerek Frezyoloji konusunda ne yapmamız gerektiğine bir bakalım.
Frezyolojinin amacı tüm dünyadaki pilotların ve kontrolörlerin aynı dili konuşup anlaşabilmesi olduğu için belirli kalıplar dışına çıkmamız gerekir. Ayrıca şunu aklımızdan çıkarmamız gerekiyor , konuştuğumuz kişilerin çoğunun aynı bizim gibi anadili ingilizce değildir. Bu yüzden çok iyi ingilizce biliyor olsak da önemli olan karşı tarafa niyetimizi anlatmaktır. Karşı tarafa ne kadar iyi ingilizce bildiğimizi ispatlamak yerine uçuş için gerekli lan bilgileri ve ihtiyacımız olan yardım türünü basit ve kısa cümlelerle anlatmalıyız. Bunun dışındaki anlamsız,uzun,gereksiz ve anlaşılması güç ses tonlarıyla yapılan her türlü muhabere uçuş güvenliğine zarar verir.
Frezyoloji konusundaki standartlar ICAO tarafından belirlenmiştir. Bu konudaki temel yayın:
ICAO Annex 10 Volume II Chapter 5 and in ICAO Doc 9432 – Manual of Radiotelephony ‘dir.
Bu konuda diğer bir kaynak CAA tarafından yayınlanan
CAP 413 Radiotelephony Manual Edition 20 ‘dir.
Türkiye için SHGM tarafından Havacılık Frezyolojisi kitabi yayınlamıştır. Bu makalenin devamında bu kaynaktan alınan bilgileri aktarılacaktır.
Öncelikle haberleşme teknikleri konusunda hatırlamamız gereken bir iki noktaya değinelim.
- Gönderme yapmadan önce frekansı dinleyip başkalarının bir gönderme yapmadığından emin olun.
- Mikrofonu uygun şekilde kullanın. Tamamen dudağınıza değdirmeyin yada uzaktan bağırmayın
- Ses tonunuz sabit yani vurgulama iniş çıkış yapmayın
- Konuşurken dakikada 100 kelimeyi geçmeyecek bir hızda konuşun. Çok yavaş konuşmak da muhabereyi uzatacağı ve diğer trafikleri engelleyeceğinizi unutmayın.
- Rakamların söylenmesinden önce ve sonra kısa bir ara verin ki karşı taraf sizi daha net anlayabilsin
- Gönderme butonuna basmadan konuşmaya başlamayın ve erken bırakmayın, yinelenen çağrılar iş yükünüzü arttıracaktır.
- Mesajınızı karşı tarafa mümkün olduğu kadar tek seferde iletin.
- Eğer istasyon ilk çağrınıza cevap vermediyse ikincisi için en az 10 sn bekleyin.
- Karşı taraf ile muhabbet edip sevgi gösterilerinden bulunmayın
- En önemlisi anlamadığınız her talimatı tekrar isteyin. Yarım anladığınız her şeyi anlamış gibi davranmaya çalışmayın. Frekanstaki diğer trafiklerden çekinerek yaptığınız her davranış kendi emniyetinizi verdiğiniz ödündür. Kaç yıllık uçucu olduğunuzdan daha önemlisi kaç yıl daha uçabileceğinizdir.
Temel havacılık alfabesi ve rakamları aşağıdaki gibidir.
- Çağrı adları, uçuş seviyeleri, uçuş başları, rüzgar yönü ve hızı,transpondır kodları ve altimetre değerleri gönderilirken her bir rakam tek tek gönderilecektir.
- İrtifa, bulut yüksekliği, görüş ve RVR bilgileri 100 ve 1000’li değerleri içerdikleri için bunların göndermeleri 100 ve 1000’li değerler ile ifade edilir.
- Frekans gönderimleri 5 ve 6’ncı haneleri sıfır ise 4 haneli değil ise tek tek söylenir.
- Zaman belirtilirken karışıklığa sebep olmayacak ise sadece dakikaların gönderilmesi yeterlidir.
- Çağrı adınızın kısaltması sadece ilgili birim tarafından karışıklığa neden olmayacaksa yapılır. İlk temaslarda mutlaka tam çağrı adı verilir. Eğer kontrolör kısaltırsa bundan sonra kısa çağrı adımızla çağrı yapabiliriz.
Havacılıkta tereddütte kaldığımız Read Back konusu ise şu şekildedir.
- ATC yol müsaadeleri
- Piste giriş, kalkış, iniş, bekleme, pisti kat etme ve pist üzerinde geriye dönüş ile ilgili müsaade ve talimatlar
- Aktif pist, QNH, Altimetre, SSR kod, seviye talimatları, uçuş başı ve seyir sürati, Frekans değişiklikleri, taksi ve yaklaşma talimatları,
Şartlı talimatlar ve diğer müsaade ve talimatlar tekrar edilecek veya yapılacağına dair teyit edilecektir.( Örnek : Wilco)
Pozisyon raporları ise şu şekildedir:
- Çağrı adı
- Pozisyon
- Zaman
- Seviye
- Sonraki pozisyon ETA
Acil bir durumdaki yani emercensi çağrılar için de format :
- MAY DAY MAY DAY MAY DAY(PAN PAN PAN PAN PAN PAN)
- Çağrılan istasyon adı
- Çağrı ismi
- Tipi
- Acil durum şekli
- Kaptanın niyeti
- Mevcut ve ya son bilinen pozisyon uçuş seviyesi/yükseklik uçuş başı
- pilot yeterliliği (öğrenci pilot,IMC dereceli vb.),
- Diğer yararlı bilgiler(Kalan yakıt,Personel miktarı)
Koşullu freyzler ise bir koşulun yerine getirilmesinden / gelmesinden sonra ilgili talimatın uygulanmasını gerektiren freyzlerdir.
- Çağrı Adı
- Koşul
- Talimat
- Koşulun kısa tekrarı
Standart bir meydan trafik paterni için frezyoloji şu şekildedir.
Frezyolojinin önemini anladığınız emniyetli uçuşlar. Tabi SHGM tarafından bu önem aşağıdaki şekilde de anlatılabiliyor.
