Koronavirüs salgını gibi bir küresel salgın patlak verdiğinde, insanların uçağa binmek konusunda temkinli olmaları doğaldır. National Geographic’in yaptığı habere göre araştırmacılar kısa ve orta mesafe uçuşlarda hangi koltukların virüs tehdidine karşı daha güvenli olduklarını belirlemişler.
Dünya, Çin’de başlayan ve Türkiye de dahil olmak üzere 213’ten fazla ülkeye yayılan ve şu ana kadar 329 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olan yeni bir koronavirüs türü salgınıyla mücadele ediyor. Koronavirüs şu ana kadar Türkiye’de 4.222 ölüme neden oldu.
Büyük havayolları ve havaalanları koronavirüs için hazırlıklarını tamamladı ve Türk Hava Yolları ve Pegasus gerekli tedbirleri aldıklarını ve uçuşlara tekarar başlayacaklarını duyurdu. Ancak bu önlemler uçağa binmek zorunda olan birisine fazla teselli vermeyebilir.
Sonuçta, dışarda hapşırmakta olan birisinden uzaklaşabilirsiniz, ancak uçan bir metal teneke kutuda emniyet kemerine bağlandıktan sonra kaderenizle başbaşa kalmak zorundasınız.
Koronavirüs salgını hakkında hala öğrenilecek çok şey olsa da, bilim adamları benzer koronavirüsler ve grip gibi diğer solunum hastalıkları hakkında yeterli bilgiye sahip. Peki bu virüsler nasıl yayılıyor – özellikle de uçaklarda? Hadi bir bakalım.
Dünya Sağlık Örgütü, enfekte olmuş bir kişiyle teması yolcuların birbiriyle iki sıra mesafeye oturmuş olmaları olarak tanımlar.
Ancak insanlar uçuşlarda sadece oturmazlar, özellikle de birkaç saatten daha uzun sürenlerlerde. Tuvalete giderler, bacaklarını uzatırlar ve baş üstü dolaplarından eşyalarını alırlar. Aslında, 2003 yılında şiddetli akut solunum yolu sendromu (SARS) koronavirüs salgını sırasında, Hong Kong’dan Pekin’e giden uçakta bulunan bir yolcu, DSÖ’nün tanımlafığı iki sıra sınırı dışındaki insanları enfekte etti. New England Journal of Medicine, DSÖ kriterlerinin “SARS hastalarının yüzde 45’ini kaçırdığını” belirtti.
Koronavirüs uçakta nasıl yayılır?
Pencere koltuklarındaki yolcuların enfekte olmuş bir kişiyle temas etme olasılığı en düşüktür, ancak virüsün enfekte kişinin bir sıra mesafesindeki yolculara bulaşma olasılığı en yüksektir.
Kısmen bu durumdan esinlenerek, bir halk sağlığı araştırma ekibi, uçak kabinindeki rastgele hareketlerin yolcuların enfeksiyon olasılığını nasıl değiştirebileceğini araştırdılar.
“FlyHealthy Araştırma Ekibi”, yaklaşık üç buçuk ila beş saat süren uçuşta yolcuların ve mürettebatın davranışlarını gözlemledi. Emory Üniversitesi’nden Vicki Stover Hertzberg ve Howard Weiss’in önderliğindeki ekip, sadece insanların kabinde nasıl hareket ettiklerine değil, aynı zamanda bu hareketlerin başkalarıyla temaslarının sayısını ve süresini nasıl etkilediğine de baktılar. Ekip, uçuşlar sırasında kaç yakın karşılaşmanın virüsün yayılmasına izin verebileceğini tahmin etmek istedi.
Penn State Üniversitesi biyoloji ve matematik profesörü Weiss, “Bir koridor koltuğuna veya orta koltuğa oturduğunuzu varsayalım ve tuvalete gitmek için yürüyorum”. “Yakın temasta olacağız, yani bir metre içinde olacağız. Bu yüzden enfekteysem size bulaştırabilirdim … Bunu ölçen ilk çalışma bizimdi. ” dedi.
Çalışmanın ortaya çıkardığı gibi, çoğu yolcu bu orta mesafeli uçuşlar sırasında bir noktada – genellikle tuvaleti kullanmak veya baş üstü kutularını kontrol etmek için – koltuklarından ayrıldı. Genel olarak, yolcuların yüzde 38’i koltuklarından bir kez ve yüzde 24’ü birden fazla kalktı. İnsanların yüzde 38’i tüm uçuş boyunca koltuklarından ayrılmadılar.
Bu etkinlik, oturmak için en güvenli yerleri belirlemenize yardımcı olur. Kalkması en az muhtemel olan yolcular pencere koltuklarındaydı: koridorda oturan insanların yüzde 80’inin aksine sadece yüzde 43’ü hareket etti.
Buna göre, pencere koltuk yolcuları diğer koltuklardaki insanlardan çok daha az yakın karşılaşma yaşadı, orta koltuklarındaki yolcular 58 ve koridor koltuklarındaki yolcular 64 kişi ile yakın karşılaşma yaşarken pencere koltuk yolcuları ortalama 12 kişiyle yakın karşılaşma yaşadılar.
Pencere kenarı seçmek ve koltuktan kalkmamak bulaşıcı bir hastalıkla temas etme olasılığınızı azaltır. Ancak, grafikte de görebileceğiniz gibi, ekibin modeli orta ve koridor koltuklarındaki yolcuların – DSÖ’nün iki koltuk aralığında olanlar bile – enfekte olma olasılığının oldukça düşük olduğunu gösteriyor.
Weiss, bunun nedeni insanların uçaklarda temaslarının çoğunun nispeten kısa olduğu için diyor.
“Bir koridor koltuğuna oturmuş olursanız, kesinlikle yanınızdan geçecek çok insan olacak, ama çabucak hareket edecekler”. “Toplamda, gösterdiğimiz şey, virüsün herhangi bir yolcuya iletim olasılığının oldukça düşük olmasıdır.”
Hikaye, hasta kişi mürettebat üyesi ise değişir. Uçuş görevlileri koridorda yürürüyerek ve yolcularla etkileşimde bulunarak çok daha fazla zaman harcadıkları için, ek ve daha uzun yakın karşılaşmalar yaşama olasılıkları daha yüksektir. Çalışmanın belirttiği gibi, hasta BİR mürettebat üyesinin 4,6 yolcuyu enfekte etme olasılığı vardır, “bu nedenle uçuş görevlilerinin hasta olduklarında uçmamaları zorunludur.”
Koronavirüsün tercih ettiği iletim yolları solunum damlacıkları, tükürük veya ishal ile fiziksel temas, ardından viral materyalin oral tüketimi, hatta belki de aerosoller olabilir.
FlyHealthy ekibi gelecekte bu konuyu araştırmayı umsa da, bu modelin aerosollerin iletimini içermediğini belirtiyor. Çalışmada, araştırmacılar ayrıca bu modelin uzun mesafeli uçuşlar veya birden fazla koridorlu uçaklar için doğrudan geçerli olmayabileceği konusunda uyarıyorlar.
Landon, bu çalışmanın sonuçlarının uygulanabilir olduğuna inanıyor. Önceki tüm koronavirüsler damlacıklar yoluyla bulaştı, bu nedenle bu yeni patojenin farklı olması olağandışı olurdu. Ve aslında, yeni koronavirüs birçok açıdan SARS gibi davranıyor. Her ikisi de zoonotiktir, yani insanlara bulaşmadan önce hayvanlarda başlamışlardır ve her ikisi de yarasalarda başlamış gibi görünmektedir. Koronavirüs ayrıca insandan insana bulaşır ve uzun bir kuluçka dönemine sahiptir. Bu, semptomlar ortaya çıkmadan insanların hasta olabileceği ve hastalığı bulaştırabileceği anlamına gelir.
Tüm bunları göz önünde bulundurarak, Landon bir uçaktayken bulaşıcı hastalıklar için CDC rehberliğini izlemenizi önerir.
Bu, ellerinizi düzenli sabunla yıkamayı veya herhangi bir yüzeye dokunduktan sonra alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanmayı içerir – özellikle koronavirüslerin yüzeylerde diğer hastalıklardan daha uzun yaşadığına dair kanıtlar vardır.
Ayrıca yüzünüze dokunmaktan ve mümkün olan her şekilde öksüren yolcularla temastan kaçınmalısınız.
kaynak: kokpitherald
