İranlı havayolu Mahan Air’in koronavirüsün Orta Doğu’ya yayılması konusunda önemli rol oynadığı iddia edildi.
BBC Arapça Servisi muhabirleri birçok bölge ülkesinin İran ile uçak seferleriniya saklamış olmasına rağmen faaliyetlerini sürdüren İran havayolu şirketi Mahan Air’in, Covid-19’un Orta Doğu’da yayılmasında rol oynadığını ortaya çıkardılar.
Uçuş izleme kayıtlarının analizini yapan ve Mahan Air havayolu şirketi içinden kaynaklarla görüşen BBC Arapça Servisi muhabirleri, birçok bölge ülkesinin İran bağlantılı uçuşlara yasak koymasına rağmen, havayoluna bağlı uçakların Ocak sonu ile Mart sonu arasında, İran’la Irak, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suriye arasında yüzlerce uçuş yaparak faaliyetini sürdürdüğünü tespit etti.
Bu bulgulara göre, adı geçen ülkelerin tümünün, kendi koydukları yasaklara rağmen uçuşlara izin vermiş olması gerekiyor.
İran 31 Ocak tarihinde Çin’den bütün uçuşları durdurmuş, Şubat ve Mart aylarında da birçok ülke Orta Doğu’da koronavirüs salgınının merkez üssü haline gelen İran’la aralarındaki uçuşları yasaklamışlardı.
Ne var ki Mahan Air yasaklara rağmen uçuşlarını sürdürdü ve bu da yolcularının ve mürettebatının sağlığını tehlikeye attığı eleştirilerine yol açtı.
Koronavirüsü gittikleri ülkelere ve kendi ailelerine taşıyabilecekleri konusunda endişelerini seslendiren havayolu çalışanları ceza davası tehdidiyle susturuldu.
Mahan Air havayolu şirketi, BBC’nin sorularını yanıtlamadı.
Mahan Air hakkında bilinenler
Mahan Air, İran merkezli bir özel havayolu şirketi.
Şirket, 55 uçağı olduğunu ve dünyada 66 havaalanına yılda ortalama 5 milyon yolcu taşıdığını söylüyor.
Havayolunun İran’daki güçlü askeri örgütlenme Devrim Muhafızları ile bağlantıları daha önce gündeme gelmiş ve 2011 yılında ABD bu havayolu şirketine, Devrim Muhafızlarına silah ve personel taşıdığı suçlamasıyla yaptırım kararı almıştı.
Havayolu şirketi, Devrim Muhafızları’nın ilişkileri bulunan Suriye, Lübnan ve Irak gibi ülkelerdeki İran faaliyetlerine destek veriyor.
Sağlık uyarıları gözardı edildi
Uçakların sefer kayıtları inceleyip, Lübnan ile Irak’taki kaynaklarla görüşen BBC Arapça Servisi muhabirleri, bu ülkelerdeki ilk bilinen Covid-19 vakalarının da Mahan Air uçuşlarıyla seyahat etmiş olduklarını doğrulattı.
19 Şubat günü İranlı bir öğrenci, Mahan Air’in W55062 sefer sayılı uçuşuyla İran’ın başkenti Tahran’dan Irak’ın Necef kentine seyahat etti.
Bu öğrenci 24 Şubat tarihinde Irak’ta Covid-19 olduğu resmen açıklanan ilk vaka idi.
20 Şubat günü 41 yaşındaki Lübnanlı bir kadın Kum kentine yaptığı hac ziyaretinden sonra Tahran’dan Mahan Air’in W5112 sefer sayılı uçağıyla Lübnan’ın başkenti Beyrut’a döndü.
Bu kadın da ertesi gün yapılan açıklama ile Lübnan’daki ilk Covid-19 vakası olarak kayıtlara geçti.
Bu gelişmelere ve iki ülkede de tepkilere yol açmasına rağmen Mahan Air uçuşlarını sürdürdü.
Irak hükümeti aslında İran’la karşılıklı uçak seferlerini 20 Şubat tarihinden itibaren askıya aldı. Fakat BBC bu yasağın konmasından sonra İran ve Irak arasında, Irak hükümetinin de izni ile en az 15 uçuş daha yapıldığını ortaya çıkardı. Bu uçakların çoğu İran’dan Irak’daki Şiilerin kutsal mekanlarına hacı taşıyordu.
BBC’ye bir açıklama yapan Irak hükümeti bunların karşılıklı vatandaşların iadesi amacıyla yapılan uçuşlar olduğunu ve Irak Sivil Havacılık Kurumu’nun onayıyla yapıldığını bildirdi. Irak hükümeti Irak’tan İran’a uçuşların devam edeceğini ama İran’dan Irak’a gelişlerin sınırlandığını da kaydetti.
Çin ve İran’da salgının zirvede olduğu dönemdi
BBC’nin araştırması Mahan Air havayollarının Çin’de Covid-19 salgınının en hızla yayılıp zirve yaptığı dönemde İran ile Çin’in dört büyük kenti Pekin, Şanghay, Guangzu ve Şencen arasında seferlerini sürdürdüğünü de ortaya çıkardı.
Buradan Çin’e uçuş yasağını 31 Ocak’ta açıklayan İran’ın, kendi uçuş yasağını ihlal ederek Mahan Air’in bu uçuşlarına izin vermiş olması gerektiği anlaşılıyor.
Mahan Air’in Çin sosyal medya sitelerine koyduğu fotoğraflar, Ocak ayı sonlarından 20 Nisan tarihine kadar 6 uçuşun yardım taşıma amacıyla, sonuncusu 5 Şubat’ta yapılan 4 seferin de Çin’deki İran vatandaşlarının tahliye edilmesi için yapıldığını ortaya koyuyor.
Ancak, uçuş izleme verilerinin analizi ile Mahan Air tarafından yapılan resmi açıklamaları karşılaştıran BBC muhabirleri, bu tarihten sonra İran’ın Çin’e uyguladığı uçuş yasağına rağmen Mahan Air’in iki ülke arasında 157 sefer daha yaptığını ortaya çıkardı.
Diğer havayolu şirketleri uçaklarının tümünü yere indirmişken, sefer izleme kayıtları Mahan Air’in 31 Ocak ile 20 Nisan arasında İran ile Çin arasında doğrudan uçuş yapmayı sürdüren tek havayolu olduğunu gösteriyor.
BBC araştırmasına göre Mahan Air ayrıca salgının İran’da zirve yaptığı dönemde de İran’dan başka ülkelere yolcu taşımayı sürdürdü.
Suriye İran ile ülkesi arasındaki tüm uçuşları 8 Mart tarihinde yasaklamıştı. Ancak Mahan Air bu yasağın konmasından sonra 8 uçuş daha yaptı.
Mahan Air buna ek olarak aynı dönemde Dubai’ye 37, Türkiye’ye 19 ve aralarında Malezya ve Tayland’ın da bulunduğu başka ülkelere de 18 uçuş daha yaptı.
Aynı dönemde İran’dan başka ülkelere sefer yapan başka havayolları da vardı fakat Mahan Air bu kadar büyük ölçekli taşımacılık yapan tek havayolu şirketiydi.
Mahan Air çalışanları susturuldu
BBC, havayolunun virüsün yayılmasını hızlandırdığı kaygılarını dile getiren mürettebatın susturulduğuna dair kanıtlara da ulaştı.
Şirket içinden güvenilir kaynaklara göre, Şubat ayı sonlarına gelindiğinde 50’yi aşkın Mahan Air personeli Covid-19 belirtileri gösteriyordu.
Mürettebat sosyal medya üzerinden kendilerine özel donanım ya da koruyucu giysi verilmediği şikayetlerini dile getirmeye başladı.
27 Şubat’ta personel ilk kez ses çıkardı. Şark adlı günlük gazetede yayımlanan bir makalede Mahan Air çalışanları Çin’e yapılan seferlerden sonra kendilerini izole etmeleri için izin verilmemesinden duydukları endişeyi aktarıyorlardı.
18 Nisan’da Mahan Air’in 1300 çalışanı havayolunu krizi kötü yönetmekle suçlayan bir açık mektuba imza attı.
Avia News tarafından yayımlanan mektupta ayrıca, mürettebatın Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından tavsiye edilen koruyucu giysi ve donanım konusundaki taleplerinin defaatle duymazdan gelindiği kaydedildi. Uçuş personeli şimdi bir de ailelerine ve ülkeye virüsü yaymakla suçlandıklarını söylüyordu.
BBC, Mahan Air’in çalışanlarına imzalattığı ve onları kaygılarını açıkça ifade ederlerse mahkemeye vermekle tehdit eden “gizlilik anlaşması”nın bir kopyasını da elde etti.
Mahan Air ve İran ile uçuşlara kendi koydukları yasaklara rağmen şirketin seferlerine izin veren diğer ülkelerin yetkilileri BBC’nin sorularını yanıtlamaktan kaçındı. (BBC Türkçe)
kaynak: airturkhaber
