Bu yazımızda meydanlara ait yaklaşma prosedürlerinde sıklıkla karşılaştığımız bir kaç kavramı açıklığa kavuşturmak istedik. Bildiğiniz gibi yaklaşma esnasında hava araçları belirlenmiş (optimum 3 derece) ile iniş pistine yaklaşırlar. Bu noktada pist eşiğini geçtiğimiz yükseklik bize önemli bir bilgi sağlıyor. Çünkü pist eşiğini geçtiğimiz yükseklik iniş pistinine teker koyma noktamızın ne kadar ileride olacağı hakkında bilgi verir. İşte bu bilgi yaklaşma kartlarında karşımıza Threshold Crossing Height yada Reference Datum Height olarak çıkıyor. Öncelikle TCH (Threshold Crossing Height) açıklamasıyla başlayalım.
Threshold Crossing Height :
TCH is the height of the glide path above the threshold of the runway.
Bu kavrama Türkçe olarak incelersek yaklaşma hattını takip ederek piste yaklaşırken pist eşiğini geçtiğimiz yükseklik diyebiliriz. Bu kavram yaklaşma açısı ile Glide Path(GP) anteninin bulunduğu mesafe kullanılarak hesaplanabilir. Aşağıda bunun için bir örnek hesaplama sunulmuştur. Bu kavram ile ilgili sorun da bu değerin teorik olarak hesaplanmasından kaynaklanmaktadır. Daha sonra bu konuyu detaylı inceleyeceğiz.
Wheel Crossing Height :
Uçağımızda Glide Slope antenin ile iniş takımı arasındaki mesafenin TCH den çıkarılmış hali olarak özetleyebiliriz. Glide Path hattı uçakta bulunan anten ile takip edildiğinden pist eşiği geçilirken bulunduğu yükseklik bu anten ile pist arasındaki mesafedir. Küçük eğitim uçaklarında bu mesafe büyük öneme sahip değilken büyük gövdeli uçaklarda bu mesafe oldukça fazla olabilir. Örneğin TCH :55 feet ve uçağımızın antenin konumu ile iniş takımı dikey mesafesi 5 feet ise WCH 50 feet’tir. Dolayısıyla TCH belirlenirken piste inebilecek daha büyük uçaklarda dikkate alınarak hesaplanır. Bu sebeple TCH genelde 50-60 feet civarı olacak şekilde belirlenir. Eğer 20 feet gibi bir rakam olsaydı sadece eğitim uçakları bu piste iniş yapabilirdi. Çünkü büyük uçaklarda anten ile iniş takımı mesafesi 20 feet’ten fazla olabilir ve uçak GP hattını takip ederek pist eşiğine çarpabilir. Optimum durumda WCH 30 feet’lik bir klerans sağlamalıdır.
Bazı yaklaşma kartlarında “VGSI and ILS Glide Path not coincident” ifadesi bulunur. Bunun anlamı da ILS süzülüş hattı ile VGSI ışıklarının açısı kesişmiyor anlamına gelmektedir. Bu konuyu biraz daha detaylandırırsak görsel yaklaşma açısı hakkında bilgi veren yaklaşma ışıkları (VGSI) pilotun bulunduğu konum yani kokpit bakış açısına göre ayarlanır fakat uçağımızdaki GP anteni bizden farklı konumda ve açıda ayarlandığı için GP takip ederken VGSI’den hatta olmadığımız bilgisi alabiliriz. Bu fark konum farkı yada açı farkı olabilir. Bu tarz bir durumda yaklaşma kartlarında 0.2 dereceyi aşan farklarda ekstra bilgi sunulur.
Reference Datum Height:
Threshold Crossing Height yukarıda belirttiğimiz şekilde hesaplanır. Fakat bu kendi içinde bir sorun yaratır. Çünkü hesapalan değer ile gerçek değer uyuşmamaktadır. Bu konuda yapılan araştırmalar sonucunda Glide Path anteni elektromanyetik çevre alanı sinyalde bozulmalara sebep olur. Bu sebeple GP takip edilerek yapılan yaklaşmalarda TCH hesaplanan değeri ile gerçek değer farklı olur. Reference Datum Height değeri TCH değerinin hatalarının düzeltilmiş hali olarak tanımlayabiliriz. Bu değerin hesaplanması için pist uzanımı hattında 3500 feet ve 4 nm mesafede iki nokta belirlenerek bu iki nokta arasında Best Fit Straight Line(BSFL) belirlenir. Bu hattın pist başına olan uzanımı hesaplanarak pist eşiği üzerinden geçerken gerçekte olan dikey yükseklik değeri elde edilir. Detaylı hesaplama bilgileri için burayı ziyaret edebilirsiniz.
Sonuç olarak yaklaşma kartlarında gördüğünüz Reference Datum Height değeri daha güvenilir bir değer sağlayarak pist eşiğini geçtiğimiz yüksekliği bize sağlar. Kendi yaptığımız hesaplamalarda GP hattınının açısını kullanarak TCH hesaplayabiliriz. Fakat bu genelde RDH değerinden farklı olacaktır.
Tüm uçuşlarınızda yaklaşma kartlarında bulunan küçük sembollerin dahi büyük anlamlar içerdiğiniz unutmayın. Havacılık hakkında daha fazla için sitemizi ziyaret edin. Emniyetli uçuşlar.
